تقویم ۱۲ گانه حیوانی از کجا به ایران آمد؟
تاریخ انتشار: ۲۶ اردیبهشت ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۷۷۶۲۹۸۰
بعد از تماس با پژوهشگران و محققان در زمینه تقویم و ۱۲ حیوانی که سال‌ها به اسم آنها نامگذاری شده است، متوجه یک چیز جالب و مشترک شدیم، این که هیچ‌کدام تقویم ۱۲ حیوانی را تقویم ایرانی نمی‌دانند و می‌گویند از فرهنگ ترک‌ها و مغول‌ها به کشور ما آمده است.
به گزارش همشهری آنلاین، با این حال ما سال‌هاست از این تقویم استفاده می‌کنیم و در فرهنگ و زندگی‌مان رسمیت خاصی پیدا کرده است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
موش و بقر و پلنگ و خرگوش شمار / زین چار چو بگذری نهنگ آید و مار
آنکه به اسب و گوسفند است حساب / حمدونه و مرغ و سگ و خوک آخر کار
گاهشماری که ما در حال حاضر از آن استفاده می‌کنیم در واقع همان تقویم ۱۲ حیوانی ترکان است که اعراب و فارسی‌زبان‌ها آن را با ترجمه به زبان خودشان، در آثارشان به کار برده‌اند. دو بیت شعری که در ابتدای گزارش آمده، مربوط به شاعر قرن هفتم هجری ابونصر فراهی است. قدیمی‌ترین اسنادی که می‌توان درباره این تقویم به آن اشاره کرد، کتاب قانون مسعودی است که ابوریحان بیرونی آن را به رشته تحریر درآورده است. ابوریحان بیرونی در کتابش به این تقویم ترکی اشاره کرده است.
نمی‌توان به شکل قطعی گفت که ابداع تقویم کار کدام ملل جهان است، اما خیلی‌ها تقویم ۱۲ حیوانی را به ترکان و مغول‌ها نسبت می‌دهند. این در حالی است که در حال حاضر خود مردم ترکیه هم از تقویم دیگری استفاده می‌کنند. نفوذ و ترویج تقویم ۱۲ حیوانی ترکان در فرهنگ ما به حمله مغول و تشکیل سلسله‌های ایلخانی در ایران برمی‌گردد. قبل از آن مردم از صورت‌های فلکی استفاده می‌کردند، اما بعد از حمله مغول، تقویم حیوانی بیشتر مورد استفاده قرار گرفت.
فرهنگ استفاده از این اسامی از نظر تاریخی و ادبی در زندگی ما جایی برای خودش باز کرده که با رسیدن به پایان سال، یکی از اصلی‌ترین سوالاتی که بین مردم رد و بدل می‌شود، این است که: «امسال سال چیه؟» هر کدام از سال‌ها برای خودش در فرهنگ ما یک تعبیر خاص هم پیدا کرده است، بعضی‌ها می‌گویند مثلا سال نهنگ سال برکت است، سال گربه سال مکر و حیله لقب گرفت و موش، نوید قحطی و بدبختی است.
روایت ترکهاروایتهای زیادی درباره چگونگی نامگذاری سال‌ها، وجود دارد که دو نمونه معروف‌تر از بقیه هستند، یکی روایت ترک‌ها و دیگری محمود کاشغری نویسنده شهیر ترک که سال ۳۸۰ قمری به‌دنیا آمد و بعد از ۹۷ سال زندگی و تحقیق در زمینه‌های مختلف فوت کرد.
اگر بخواهیم نقل قول معتبری درباره این ۱۲ حیوان بیاوریم می‌توانیم به نوشته‌های او استناد کنیم. او که اولین لغتنامه ترک‌ها را برای آموزش به عرب‌ها نوشته است در کتاب «لغات‌الترک» خود (تألیف ۴۶۶ ه. ق) داستان نامگذاری سال‌ها را این‌طور تعریف می‌کند:
«یکی از خاقان‌های ترک زمانی قصد می‌کند تاریخ وقوع جنگی را بداند، اما می‌بیند برای حساب آن هیچ معیاری ندارد، برای همین با ملتش مشورت می‌کند و به این نتیجه می‌رسد که روز‌ها را به تعداد ۱۲ ماه و برج آسمان را ۱۲ سال نامگذاری کند، تا براساس آنها، گذر سال‌ها را بفهمند. او فرمان داد حیوانات را به سوی رود «ایلا» برانند. حیواناتی که از این مهلکه جان سالم به در ببرند، اسم سال‌ها را با خود یدک می‌کشند. نخستین این حیوانات سیچغان (موش) بوده ... نام نخستین سال «سیچغان ییلی» (سال موش) گذاشته می‌شود. بعد نام حیواناتی که یکی بعد از دیگری از آب گذشته بودند به ترتیب به سال‌ها داده می‌شود: «اود ییلی» (سال گاو) و ...»
روایت ترکمنهاگفتند هر کس در میان حیوانات بزرگتر باشد/ باید «ییل‌باشی» (سال اول) شود. گاو برای ابراز وجود «ما ما» کرد. اما موش که فرز و چالاک بر شاخ او پریده بود، سبیلش را تاب می‌داد. این روایتی است که در میان مردم نقل می‌شود/ نمی‌دانم این واقعه کی اتفاق افتاده؟ ولی به هر حال با مکر و حیله موش بدترکیب «ییل باشی» شده است.»
ترکمن‌ها هم روایت مخصوص خودشان را دارند. آنها می‌گویند: «روزی تمامی حیوانات به پیشواز سال جدید می‌روند. شتر که به قد و بالای خود مغرور شده بود گفت: «حتما پیش از همه سال جدید را خواهم دید.»، اما موش کوچک با زرنگی تمام روی سر شتر جهیده و پیش از همه، سال جدید را می‌بیند. شتر که مات و مبهوت مانده بود، از تمامی ۱۲ حیوان دوره که موفق به مشاهده سال جدید شده بودند عقب می‌ماند و بدین ترتیب غرور شتر باعث می‌شود که جایی بین حیوانات نداشته باشد. ترکمن‌ها سال موش را که اولین سال هر دوره می‌باشد «ییل باشی» می‌نامند که به معنای سال آغازین یا مبداء است.
خودتان محاسبه کنیدروشهای خاصی برای محاسبه این سال‌ها وجود دارد که البته حساب و کتاب آنها خیلی هم آسان نیست، برای همین روش بهتری برایتان سراغ داریم، تا هر وقت دلتان خواست، حیوان سال موردنظر را برای خودتان تشخیص دهید. دکتر محمدرضا صیاد که سال‌هاست در موسسه ژئوفیزیک مشغول به‌کار است و طی تماسی که با وی داشتیم متوجه شدیم به دلیل خاطره بدی که از یکی از مصاحبه‌هایشان دارند، ترجیح می‌دهند گفت‌وگویی نداشته باشند، یک جدول ساده (البته در ابتدا بسیار پیچیده بوده و برای ما به شکل ساده‌ای طراحی شده است) طراحی کرده‌اند که به شما این امکان را می‌دهد که تا سال ۲۱۰۰ هجری شمسی نام سال و دوره ۱۲ ساله حیوانی را محاسبه کنید.
عکس زیر را می‌توانید برای خودتان به یادگار نگه دارید و هر سال قبل از اینکه بخواهید از دیگران سوال کنید، حیوان آن سال را تشخیص دهید.
در باور ما این حیوانات ۱۲ گانه، متصدیان حمل زمین هستند. البته شایعاتی وجود دارد که به باور‌های مردم در سال‌های دور برمی‌گردد. آن زمان که مردم فکر می‌کردند زمین به‌صورت مسطح و صاف است و حیوانات مسوولیت دارند آن را روی دوش‌شان بچرخانند.
براساس همین باور غیرعلمی قدیمی‌ها علت زمین‌لرزه را همین حیوانات می‌دانستند.
مثلا مردم ژاپن بر این باورند که: «ماهی بزرگ «نامازو» که زمین بر پشت اوست، با تکان دادن دمش زمین‌لرزه بار می‌آورد...» پائولادلسول در طالع‌بینی چینی در این خصوص می‌نویسد: «۱۲ حیوان به افسانه قدیمی برمی‌گردند. آنها می‌گویند یک روز بودا در شروع سال نو، تمام حیوانات را دعوت کرد. از میان آنها تنها ۱۲ حیوان به دعوت او پاسخ می‌دهند، بودا هم مقدر می‌کند که سرنوشت جهان به دست آن ۱۲ تا باشد.»
منبع: فرارو
کلیدواژه: قیمت طلا و ارز قیمت موبایل سال جدید سال ها ترک ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت fararu.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «فرارو» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۷۶۲۹۸۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
چرا ربات‌ها و هوش مصنوعی هنوز به گرد پای حیوانات نرسیده‌اند؟
غزال زیاری: دنیای رباتیک مدرن مملو از ماشین‌های ساخت دست بشر است که از دنیای حیوانات تقلید می‌کنند؛ از سگ‌های ربات که در استادیوم‌ها به نقشه‌برداری می‌پردازند تا ربات‌های اکتشافگری که با الهام از بابا لنگ دراز ساخته شده‌اند؛ هر چیزی را که تصور کنید، در این جمع وجود دارد. پیشرفت در سیستم‌های هوش مصنوعی، مواد مصنوعی جدید و چاپ سه‌بعدی باعث بهبود توانایی این ربات‌ها در دویدن، بالا رفتن و دور زدن موانع شده است.
ولی حتی با وجود پیشرفت‌های فنی و سرمایه‌گذاری‌های هنگفت در صنعت رباتیک طی سال‌های اخیر، ماشین‌های مکانیزه هنوز هم در رقابت با نمونه‌های بیولوژیک خود (حیوانات)، فاصله زیادی دارند و عقب‌ترند. همین مشاهدات، عملا زیربنای مطالعات جدیدی شده که توسط گروهی از محققان انجام شده و نتایج آن در مجله Science Robotics منتشر شده است.
محققان برای انجام این بررسی، پنج "زیرسیستم" مختلف مرتبط با دویدن را مدنظر قرار داده و به مقایسه آنها بین حیوانات و همتایان روبات‌شان پرداختند. حیواناتی که استخوان و بافت دارند، شاید در نگاه اول، از هر حیث جزئی، بدتر و ضعیف‌تر از ربات‌ها و ماشین ها به نظر برسند. اما محققان در جریان این بررسی متوجه شدند که مزایای واقعی این حیوانات، در کنترل پیچیده و به هم پیوسته آنها بر بدن‌هایشان است و همین قابلیت همکاری روان، باعث می‌شود تا این حیوانات چیزی فراتر از یک مجموعه اجزای جداگانه باشند.
تام لیبی، مهندس ارشد تحقیقات بین‌المللی SRI و یکی از نویسندگان مقاله، در این رابطه گفت: « ما در جریان این تحقیق متوجه شدیم که به جز در موارد استثنایی جزئی، زیرسیستم‌های مهندسی عملکرد بهتری نسبت به معادل‌های بیولوژیکی‌شان داشتند و گاهی حتی به مراتب بهتر از آنها عمل می‌کردند. در عین حال کاملا واضح است که اگر بخواهیم در سطح کلی سیستم، حیوانات را با ربات‌ها مقایسه کنیم، حیوانات از نظر حرکت، شگفت‌انگیزند و ربات‌ها هنوز نتوانسته‌اند به گرد پای حیوانات برسند.»
بهره‌گیری حیوانات از پیچیدگی‌های زیستی و نسل‌های فرگشتهر یک از پنج محقق این پروژه روی یکی از زیرسیستم‌های خاص مرتبط با دویدن حیوانات و ربات‌ها متمرکز بودند. این سیستم‌ها به پنج زیرشاخه "قدرت"، "قاب"، "فعالیت و عملکرد" ، "احساس" و "کنترل" تقسیم شدند. به شکل انفرادی، ربات‌ها تقریبا در همه این زیرشاخه‌ها، از حیوانات پیشی می‌گیرند. مثلا در مورد قاب‌ها (چارچوب‌ها) ربات‌های مجهز به بدنه فیبر کربنی سبک و مستحکم می‌توانند ساختارهای جرمی بزرگ‌تری را بدون خم شدن در مقایسه با استخوان‌های حیوانات پشتیبانی کنند. محققان حتی به این نتیجه رسیدند که سیستم کنترل کامپیوتری یک ربات از نظر زمان تاخیر و پهنای باند کلی از سیستم عصبی حیوانات، عملکرد بهتری دارد.
با این حال اگرچه ربات‌ها ظاهراً قطعات مجزای قوی‌تر و مستحکم‌تر دارند ولی حیوان‌ها در انسجام دادن به قطعات مجزا و ساخت یک "کل" منسجم، ماهرترند.وقتی که در محیط‌های واقعی، حیوانات و ربات‌ها را مورد آزمایش قرار می‌دهید، این تفاوت به وضوح آشکار می‌شود.
این در حالی است که ربات‌های جدیدتر می‌توانند سریع شتاب بگیرند و حتی حرکات آکروباتیک انجام دهند ولی از نظر روان بودن و سازگاری در مقایسه با همتایان بیولوژیکی خود (حیوانات) عملکرد ضعیف‌تری دارند. گاهی ربات‌ها در زمین‌های سخت به دردسر می‌افتند، اما حیوانات این توانایی را دارند که بدون هیچ زحمتی بر موانعی مانند گل، برف، پوشش گیاهی و آوار غلبه کنند و بدون فکر کردن این کار را انجام خواهند داد.
مکس دونلان، استاد گروه فیزیولوژی زیست‌پزشکی و حرکت‌شناسی دانشگاه فریزر در این باره توضیح داد: «یک حیوان وحشی می‌تواند هزاران کیلومتر در زمین‌های ناهموار حرکت کند و یک بز کوهی به راحتی روی صخره‌های واقعی جای پایی پیدا می‌کند که حتی به چشم نمی‌آید و به راحتی از صخره‌ها بالا می‌رود؛ سوسک‌ها حتی در شرایطی هم که پای‌شان را از دست بدهند، می‌توانند بدون کاهش در سرعتشان به حرکت ادامه دهند. ولی ما هیچ رباتی با این میزان استقامت، چابکی و استحکام نداریم.»
سبقت ربات‌ها از حیواناتحیوانات هم‌چنین برتری بزرگ دیگری نیز دارند: زمان. گرچه ربات‌های مدرن در چند دهه گذشته واقعاً پیشرفت کرده‌اند ولی حیوانات میلیون‌ها یا در برخی موارد میلیاردها سال این روند فرگشتی را طی کرده‌اند که این یکامتیاز ذاتی و چشمگیری برای حیوانات نسبت به مهندسی است. اما از سوی دیگر، کار تحسین‌برانگیز ربات‌ها آن بوده که این شکاف را با سرعت خیره‌کننده‌ای پر کرده‌اند. از همین رو محققان خوشبینند که ربات‌ها در روزگاری نه چندان دور، بتوانند از حیوانات پیشی بگیرند.
پروفسور سام باردن، دانشیار گروه مهندسی برق و کامپیوتر دانشگاه واشنگتن در این باره گفت: «روند پیشرفت ربات‌ها خیلی سریع‌تر است؛ چرا که فرگشتی بدون جهت است. راه‌هایی وجود دارد که به لطف مهندسی ربات‌ها می‌توانیم خیلی سریع‌تر از فرگشت با انتخاب طبیعی حرکت کنیم؛ اما باید این را هم در نظر داشت که فرگشت، شروع بزرگی در گذشته دور داشته است.»
محققان امیدوارند این یافته‌ها بتواند به توسعه آینده ربات‌های دونده کمک کند. سازندگان ربات‌ها می‌توانند با بهره‌گیری از این یافته‌ها، تصمیم بگیرند که بیشتر وقت و تلاش‌شان را روی یکپارچه‌سازی اجزای آنها متمرکز کنند تا بتوانند سخت‌افزار قوی‌تر و بهتری بسازند. درسی که ما از زیست‌شناسی می‌گیریم این است که گرچه بهبودهای بیشتر در اجزا و زیرسیستم‌ها مفید است، اما بهترین فرصت برای بهبود ربات‌های دونده، بهره‌گیری بهتر از قطعات موجود به نظر می‌رسد.
منبع: popsci
۵۴۵۴
برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید. کد خبر 1899702
پلمب بیمارستان محب مهر به دلیل کشف حجاب صحت ندارد